Klant Contact Centrum: T 088 - 6670066  *  WhatsApp: +31 630582369

Manuka Honing onderzoek

Abstract
In 2015 recruteerden 21 Italiaanse centra voor stomazorg 336 stomadragers voor deelname aan een onderzoek naar het effect van het gebruik van stomamaterialen met Manuka Honing in de hydrocolloïde huidplaat op beschadigde of geïrriteerde huid rondom de stoma. Elke deelnemer had al bij het begin van het onderzoek complicaties van de huid rondom de stoma of had een voorgeschiedenis van huidcomplicaties in het gebied rondom de stoma die samenhingen met het gebruik van producten om de stoma te verzorgen. Tijdens het onderzoek werd nagegaan wat het effect was van het gebruik van stomamaterialen met Manuka Honing op de huid rondom de stoma en wat het effect was op de kwaliteit van leven van de deelnemers. Het resultaat is dat bij 60,99% van de deelnemers een verbetering van de conditie van de huid rondom de stoma werd waargenomen en dat bij 26,32% na afloop van het onderzoek een verbetering van de kwaliteit van leven werd vastgesteld. Deze uitkomsten geven aan dat het gebruik van stomamateriaal met Manuka Honing in de hydrocolloïde huidplaat tijdens dit twee weken durende onderzoek een positief effect had op de huid rondom de stoma en op de kwaliteit van leven van de deelnemers.

Inleiding
De gezondheid en conditie van de huid rondom een stoma zijn belangrijke factoren voor het verkrijgen van een goed behandelresultaat bij stomadragers¹. Uit onderzoek van Nybæk e.a. is gebleken dat bij stomadragers die huidcomplicaties krijgen rondom de stoma (zoals fecale dermatitis, mechanische dermatitis folliculitis, psoriasis, allergische contactdermatitis, peristomale pyoderma gangrenosum en andere, minder vaak voorkomende aandoeningen) de buitenste huidlaag minder sterk is en gemakkelijker beschadigd raakt door het verwijderen van het materiaal2. Manuka Honing, dat wordt gemaakt van de nectar van de Manukastruik (Leptospermum scopiarum), wordt als ingrediënt toegevoegd aan hydrocolloïde huidplaten, met de bedoeling de conditie van de huid rondom de stoma te verbeteren.
De gezondheid en de conditie van de huid rondom een stoma heeft een belangrijke invloed op de effectiviteit van stomamaterialen. Nybæk e.a. verklaren dit als volgt: “de huid rondom de stoma speelt een belangrijke rol bij het goed laten functioneren van stomamateriaal omdat deze op het huidoppervlak wordt vastgeplakt, terwijl huidcomplicaties het vermogen van de huidplaat om goed aan de huid te hechten vaak verminderen; de kwaliteit van de huid rondom een stoma is daarom van belang”3. Elke beschadiging van de huid rondom een stoma kan de veiligheid van een stomaproduct verminderen en de kans op lekkage vergroten. Een onderzoek van Woo e.a.4 gaf aan dat bij 77% van de stomadragers met een aandoening van de huid rondom de stoma een relatie met de productie van de stoma kon worden gevonden, maar volgens Nybæk e.a. ligt dit percentage rond de 503. De getallen wisselen, maar het verband tussen lekkage en de conditie van de huid rondom de stoma is volgens de beschikbare literatuur duidelijk vastgesteld. Meisner e.a. stellen dat complicaties van de huid rondom een stoma een vicieuze cirkel op gang kunnen brengen waarbij de hechting van de stomaproducten onvoldoende is, waardoor lekkage ontstaat die weer extra huidproblemen veroorzaakt5.

Complicaties van de huid rondom een stoma kunnen allerlei verschijnselen en symptomen veroorzaken, met als mogelijke gevolgen een onaangenaam gevoel, pijn, een slecht zelfbeeld, sociale isolatie en een verminderde kwaliteit van leven6. De Wereldgezondheidsorganisatie definieert kwaliteit van leven als “een breed concept dat op complexe wijze wordt beïnvloed door de fysieke gezondheid van een persoon, zijn psychologische conditie, zijn mate van onafhankelijkheid, zijn sociale relaties en zijn persoonlijke overtuigingen”7. Meisner e.a. stellen dat de frequentie en de ernst van huidcomplicaties rondom een stoma een groot effect hebben op de kwaliteit van leven en de dagelijkse levensomstandigheden van een patiënt5. Boyles en Hunt steunen deze opvatting en stellen dat complicaties zoals een pijnlijke huid een directe negatieve invloed hebben op de manier waarop stomadragers zichzelf en hun leven zien1.

Het doel van dit onderzoek is na te gaan wat het belang is van het verwerken van Manuka Honing in de hydrocolloïde huidplaten van stomamateriaal voor de gezondheid van de huid rondom een stoma en voor de kwaliteit van leven van een stomadrager.

Doelen
Het doel van dit onderzoek is om de verbetering in de conditie van de huid rondom een stoma door het gebruik van stomamaterialen, waarvan de huidplaten Manuka Honing bevatten, te vergelijken met het effect van gewone huidplaten en om na te gaan welke invloed het gebruik van dit soort stomamateriaal heeft op de kwaliteit van leven van de stomadragers. Als er een verband wordt aangetoond tussen het gebruik van stomamaterialen met Manuka Honing en een verbetering van de conditie van de huid rondom de stoma kan dat aanbevelingen opleveren voor het verbeteren van de conditie van beschadigde huid rondom een stoma. Als de introductie van Manuka Honing blijkt te leiden tot een verbetering van de kwaliteit van leven kan dit onderzoek bijdragen aan het opstellen van aanbevelingen om de kwaliteit van leven van stomadragers, die last hebben van een beschadigde huid rondom hun stoma, te verbeteren.

Materiaal en methoden
De eerste beschrijvingen van het gebruik van honing om huidaandoeningen bij mensen te behandelen dateren uit de vroegste fasen van de beschaving8. Manuka Honing wordt uitsluitend gemaakt van de nectar van de Manukabloem in Nieuw-Zeeland en het is bekend dat deze een sterke antibacteriële werking kan hebben8. Uit onderzoek is gebleken dat actieve Manuka Honing eigenschappen heeft die kunnen helpen bij het doden van bacteriën, ontstekingen kunnen onderdrukken en de groei van cellen stimuleren, en daardoor het genezingsproces kunnen ondersteunen. De Manuka Honing die wordt gebruikt bij de fabricage van de stomamaterialen in dit onderzoek is gecertificeerd door de Unique Manuka Factor Honey Association (UMFHA), de groep die verantwoordelijk is voor het Unique Manuka Factor Quality Mark (UMF). Dit garandeert dat de Manuka Honing die wordt gebruikt echte Manuka Honing is en voldoet aan de standaarden wat betreft zuiverheid en consistentie van de UMFHA. De Manuka Honing in de stomamaterialen die tijdens dit onderzoek zijn gebruikt hadden UMF-graad 16+.

In totaal namen 336 patiënten deel aan dit onderzoek: 118 (35,12%) hadden een colostoma, 96 (28,57%) een ileostoma, 111 (33,04%) een urostoma, 10 (2,98%) een nefrostoma en 1 (0,3%) had zowel een colostoma als een urostoma. Tijdens dit onderzoek is dus een breed scala aan enkelvoudige stomamaterialen gebruikt, waarvan de huidplaten allemaal waren voorzien van Manuka Honing.

Dit observationele onderzoek naar het gebruik van dergelijke stomamaterialen werd in de periode van mei tot december 2015 uitgevoerd in 21 stomacentra in Italië. Tijdens de werving voor dit onderzoek werden de 336 deelnemers beoordeeld wat betreft hun betrokkenheid en klinische conditie en werden de kenmerken van de gebruikte stomamaterialen en de kwaliteit van leven geëvalueerd. De behandelende verpleegkundigen beoordeelden bij alle deelnemers de conditie van de huid rondom de stoma en classificeerden de conditie van de huid en het soort en de locatie van de bestaande huidlaesies. Nadat de test stomamaterialen gedurende twee weken waren gebruikt werden de kwaliteit van leven van de deelnemers plus hun klinische conditie en de conditie van de huid rondom de stoma opnieuw beoordeeld door de verpleegkundigen. De kwaliteit van leven van elke deelnemer werd geëvalueerd met behulp van een vragenlijst die bij het begin van het onderzoek en na afloop van de twee weken durende onderzoeksperiode werd ingevuld.

Er werden exclusiecriteria opgesteld om deelname te voorkomen van patiënten met een huidaandoening die op een andere manier moesten worden behandeld dan met stomamaterialen en van patiënten met een huidaandoening die zou kunnen worden beïnvloed door externe factoren of door een doorlopende medicamenteuze behandeling. Uitgesloten werden patiënten die chemotherapie of radiotherapie ondergingen, en patiënten die medicatie gebruikten voor hun huidprobleem omdat dergelijke behandelingen tijdens het onderzoek invloed zouden kunnen hebben op de conditie van de huid rondom de stoma. Stomadragers met een parastomale hernia of een teruggetrokken stoma werden uitgesloten van deelname omdat voor een effectieve behandeling van hun stoma een convexe of anderszins afwijkend gevormde huidplaten nodig waren die tijdens dit onderzoek niet beschikbaar waren.

Alle deelnemers aan dit onderzoek hadden bij het begin van het onderzoek een huidprobleem of hadden een voorgeschiedenis met huidproblemen rondom hun stoma die verband hield met het gebruik van producten voor stomaverzorging. Bij het begin van het onderzoek had 85% van de deelnemers een acute episode van zo’n huidprobleem. Het gebied rondom de stoma werd in vier kwadranten verdeeld om de beschrijving van locatie en de afmeting van het huidprobleem rondom de stoma te vereenvoudigen. Van de deelnemers gaf 55,63% aan dat hun huidprobleem in alle vier kwadranten rondom de stoma aanwezig was. Dit kan er op wijzen dat hun huidproblemen samenhingen met de huidplaat van het stomamateriaal die zij in de periode voorafgaand aan het onderzoek regelmatig hadden gebruikt.

Resultaten
Responspercentage

In totaal waren er 336 deelnemers bij dit onderzoek betrokken, maar niet elke deelnemer gaf een antwoord op elke vraag die hem werd gesteld. Het aantal complete en valide antwoorden op elke vraag (n) varieert daardoor. De percentages die in dit artikel worden genoemd zijn berekend op basis van het aantal ontvangen valide antwoorden op elke vraag.

Huid rondom de stoma

De deelnemers werd gevraagd om aan te geven hoe de conditie van hun huid rondom de stoma was veranderd tijdens het gebruik van het stomamateriaal dat werd onderzocht. Hierbij waren de opties: verbeterd, onveranderd en verslechterd. Van de deelnemers vertelde 60,99% (n=323) dat de conditie van hun huid rondom de stoma tijdens het onderzoek was verbeterd, bij 33,75% was er geen verandering opgetreden en bij de resterende 5,26% was de conditie verslechterd. Van deze 5,26% gaf 35,29% aan dat de kwaliteit van leven na afloop van het onderzoek was verbeterd, bij 11,76% was de score wat betreft kwaliteit van leven gelijk aan die bij het begin van het onderzoek, en 50% gaf aan dat de gebruikte huidplaat comfortabel was om te dragen. Daarentegen gaf 64,71% van de patiënten bij wie de conditie van de huid rondom de stoma naar eigen zeggen was verslechterd ook aan dat hun algemene conditie achteruit was gegaan. Van de 60,99% van de patiënten die vonden dat de conditie van hun huid rondom de stoma was verbeterd gaf 93,4% aan dat de hydrocolloïde huidplaat veilig of zeer veilig aanvoelde en toonde 68,37% een verbetering van de score wat betreft kwaliteit van leven.

Lekkage

Lekkage heeft een significant effect op de conditie van de huid rondom een stoma. Van de deelnemers gaf 49,8% (n=255) aan dat bij hen lekkage van hun standaardproduct was opgetreden. Gedurende de onderzoeksperiode van twee weken daalde dit percentage tot 18,64% (n=295). Van de deelnemers aan dit onderzoek gaven er 84 antwoorden op beide vragen over de lekkage, waaruit blijkt dat ze met hun gebruikelijke stomamaterialen wel problemen met lekkages hadden, maar met de onderzoek materialen niet. Van de respondenten beschreef 79,52% hun algemene conditie als genezen of verbeterd; bij 82,14% van de respondenten was de conditie van de huid rondom de stoma verbeterd, en bij 73,49% was de score wat betreft hun levenskwaliteit verbeterd.

Perceptie van de algemene conditie

Na afloop van de twee weken durende onderzoeksperiode werd aan de deelnemers gevraagd hoe ze de algemene conditie van hun stoma en hun totale conditie beoordeelden. Ze konden daarbij kiezen uit de opties verslechterd, onveranderd, verbeterd en genezen. In totaal gaven 304 deelnemers valide antwoorden, waarbij 12,17% de conditie als “genezen” beschreef, 55,59% als “verbeterd”, 26,97% als “onveranderd” en 5,26% als “verslechterd”.

Kwaliteit van leven

De kwaliteit van leven van de deelnemers werd beoordeeld en gescoord op basis van de gevalideerde vragenlijst naar de kwaliteit van leven met een stoma (Stoma-QOL – Italiaanse versie9). Deze lijst bevat 20 stellingen die werden voorgelegd aan alle deelnemers. Deze moesten aangeven hoe vaak in hun leven elke stelling volgens hen juist was (Tabel 1). Alle stellingen zijn zo geformuleerd dat de potentiële negatieve aspecten naar voren komen. Sommige stellingen hebben direct betrekking op de stomazak en de stoma, zoals,

Tabel 1
S-QOL1 Ik ben ongerust als het opvangmateriaal vol is
S-QOL2 Ik ben bang dat het materiaal losraakt
S-QOL3 Ik moet weten waar de dichtstbijzijnde WC is
S-QOL4 Ik ben bang dat de zak gaat stinken
S-QOL5 Ik maak me zorgen over het geluid dat de stoma maakt
S-QOL6 Ik moet overdag rusten
S-QOL7 Door de stomazak ben ik beperkt in mijn kledingkeuze
S-QOL8 Ik voel me overdag moe
S-QOL9 Door mijn stoma ben ik in seksueel opzicht niet meer aantrekkelijk
S-QOL10 Ik slaap ’s nachts slecht
S-QOL11 Ik ben bang dat het materiaal ritselt
S-QOL12 Ik schaam me voor mijn lichaam omdat ik een stoma heb
S-QOL13 Het is lastig om niet in mijn eigen huis te overnachten
S-QOL14 Het is moeilijk om te verbergen dat ik stomamateriaal draag
S-QOL15 Ik ben bang dat mijn aandoening mijn naasten zwaar belast
S-QOL16 Ik vermijd lichamelijk contact met mijn vrienden
S-QOL17 Door mijn stoma vind ik het moeilijk om bij andere mensen te zijn
S-QOL18 Ik ben bang om onbekende mensen te ontmoeten
S-QOL19 Ook als ik bij andere mensen ben voel ik me eenzaam
S-QOL20 Ik ben bang dat mijn familie zich ongemakkelijk voelt bij mij
Deze 20 stellingen vormen de Stoma-QOL (vertaald uit het Italiaans) waar de deelnemers op moeten reageren. Aan de deelnemers wordt gevraagd in hoeverre deze stellingen volgens hen juist zijn, met als mogelijke antwoorden: altijd (1), soms (2), zelden (3) en nooit (4).

bezorgd zijn om de geur, het geluid of de betrouwbaarheid van de kleefstof, terwijl andere betrekking hebben op de mogelijke negatieve effecten van het hebben van een stoma, zoals slecht slapen, beperking van de kledingkeuze of het gevoel dat de seksuele aantrekkingskracht is verminderd. De mogelijke antwoorden waren: altijd (1), soms (2), zelden (3) en nooit (4). De scores werden per antwoord opgeteld en het resulterende getal geeft een indruk van de totale kwaliteit van leven van de deelnemer op dat moment in relatie tot de type stoma. Een hogere eindscore geeft aan dat de deelnemer minder het gevoel heeft dat deze negatieve punten zijn dagelijkse leven negatief beïnvloeden.

De deelnemers moesten de vragenlijst over de kwaliteit van leven met een stoma tweemaal invullen, eerst voorafgaand aan de start van het onderzoek en vervolgens nadat het twee weken durende onderzoek was afgelopen. In totaal beantwoordden 286 deelnemers beide vragenlijsten over de kwaliteit van hun leven volledig. De gemiddelde score voor de kwaliteit van leven voorafgaand aan het onderzoek was 54,41, en na afloop van het twee weken durende onderzoek was deze 59,11. Uit de vergelijking van de totale scores voor en na het onderzoek blijkt dat van de deelnemers 26,32% een hogere score had wat betreft de kwaliteit van leven, terwijl de score bij 62,46% niet veranderde en bij 11,23% daalde.

Conclusie
De resultaten van deze studie tonen aan dat de meerderheid van de deelnemers, 60,99% (n = 323), een verbetering in de gezondheid en conditie van hun huid rondom de stoma hebben geconstateerd na twee weken lang het testmateriaal te hebben gebruikt. De score van de kwaliteit van leven met een stoma die tot stand kwam n.a.v. de vragenlijst, steeg voor 26,32% van de ondervraagden (n = 286) en de gemiddelde score steeg van 54,41 tot 59,11 uit een maximum van 80. Dit zou suggereren dat het gebruik van stomamateriaal met Manuka Honing in de hydrocolloïde huidplaat tijdens deze twee weken durende proef een positief effect op de gezondheid van de huid rondom de stoma van deze deelnemers had en een positief effect had op de score wat betreft de kwaliteit van de leven die tot stand kwam n.a.v. de vragenlijst.

REFERENTIES

1. Boyles A & Hunt S. Care and management of a stoma: maintaining peristomal skin health. Br J Nurs (Stoma Suppl) 2016; 25(17):s14–s21.
2. Nybæk H, Lophagen S, Karlsmark T, Bang Knudsen D & Jemec GBE. Stratum corneum integrity as a predictor for peristomal skin problems in ostomates. Br J Dermatol 2009; 162:357–361.
3. Nybæk H, Bang Knudsen D, Nørgaard Laursen T, Karlsmark T & Jemec GBE. Skin problems in ostomy patients: a case-control study of risk factors. Acta Derm Venereol 2009; 89:64–67.
4. Woo K, Sibbald R, Ayello E, Coutts P & Garde D. Peristomal skin complications and management. Adv Skin Wound Care 2009; 22(11):522–532.
5. Meisner S, Lehur PA, Moran B, Martins L & Jemec GBE. Peristomal skin complications are common, expensive and difficult to manage: A population based cost modelling study. Plos One 2012; 7(5):1–8.
6. Jordan R. Understanding peristomal skin complications. Wound Care Advisor 2013; 2(3):36–41.
7. World Health Organization (WHO). WHOQOL Measuring Quality of Life. WHO, 1997. [Online] Available at: http://www. who.int/mental_health/media/68.pdf [Accessed 17 October 2017]
8. Burlando B & Cornara L. Honey in dermatology and skin care: a review. J Cosmet Dermatol 2013; 12:306–313.
9. Canova C, Giorato E, Roveron G, Turrini P & Zanotti R. Validation of a stoma-specific quality of life questionnaire in a sample of patients with colostomy or ileostomy. Colorectal Dis 2013; 15(11):e692–e698.

Manuka Honing onderzoek